Trong một năm, các công ty khởi nghiệp công nghệ của Israel đã huy động được hơn 5 tỷ USD vốn đầu tư mạo hiểm. Nhiều công ty khởi nghiệp Israel đã lọt vào mắt của các công ty có tầm ảnh hưởng và khát vọng toàn cầu. Sự chú ý từ các ngành công nghiệp lâu đời dường như đã truyền cảm hứng cho thái độ “đúng-chúng ta-có thể làm được” của các chuyên gia trẻ ở Israel.
Trong một căn hộ chật chội ở Tel Aviv, Lia Kislev và nhóm của cô đang miệt mài xây dựng một trang web mà họ tin nó có thể trở thành công ty khởi nghiệp mới nhất của Israel, được thế giới chú ý. Đó là trang Wishi, viết tắt từ Wear It Share It, nó được thiết kế để trở thành một mạng xã hội mới chuyên lựa chọn quần áo. Kislev giải thích, các thành viên tải hình ảnh quần áo trong tủ lên trang, sau đó bạn bè sẽ tư vấn nên mặc gì để đi chơi hay dự hội nghị...
Dù mới hoạt động ba tháng nhưng thay vì tấn công vào thị trường nhỏ bé của Israel, Wishi ngay lập tức đã vươn ra ngoài thế giới, với phần lớn người dùng của nó là ở Mỹ. Người sáng lập trang web này có tham vọng lớn hơn nhiều. “Chúng tôi muốn trở thành điểm đến thích hợp cho những người muốn biết mình sẽ mặc gì”, hãng tin BBC dẫn lời Kislev nói.
Đối lập với Wishi là Wix. Wix có các văn phòng rộng rãi nhìn ra bãi biển ở Tel Aviv. Trong văn phòng của Wix, người ta có thể thấy ván trượt được gắn cố định trên tường, đồ nội thất trẻ trung và họ có sân thượng, nơi các nhân viên có thể tụ tập để tổ chức tiệc hoặc họp bàn việc kinh doanh.
Wix là một doanh nghiệp cho phép bất cứ ai cũng có thể tạo ra một trang web nhìn rất chuyên nghiệp mà không cần chuyên môn. Trong vòng 7 năm, Wix đã phát triển rất nhanh, nó thuê tới 500 nhân viên cho các văn phòng đặt rải rác từ San Francisco tới New York, Mỹ. Wix đã mau chóng xuất hiện trên sàn chứng khoán Nasdaq và là một trong hơn 60 công ty Israel xuất hiện trên sàn chứng khoán công nghệ cao ở nước ngoài.
Tại sao một công ty như Wix lại được thành lập ở một quốc gia nhỏ bé như Israel? Theo đồng sáng lập và người điều hành công ty Avishai Abrahami, lý do là lực lượng lao động Israel có tay nghề cao, đặc biệt là trong lĩnh vực phần mềm. “Israel đứng số 1 về số kỹ sư trên đầu người, về tài năng trong lập trình, về sản phẩm, về tiếp thị chỉ đứng thứ hai sau Thung lũng Silicon. Ngoài ra, có một lợi thế là bạn không phải cạnh trạnh với Google hay Facebook khi tuyển dụng”.
Đó chính là hai ví dụ về sự bùng nổ đổi mới ở Israel, đất nước mang tên quốc gia khởi nghiệp.
Israel được thành lập vào năm 1948. Trong lịch sử ngắn ngủi của mình, quốc gia này đã trải qua nhiều cuộc xung đột, cả trong lẫn ngoài nước. Vào những năm 1980, lạm phát ở Israel cực cao, lên tới ba con số. Không chỉ có số dân khiêm tốn, Israel còn đứng thứ 150 trên thế giới về diện tích. Với hơn một nửa diện tích đất nước là sa mạc, Israel cũng không có thế mạnh về tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là khi so sánh với các quốc gia giàu dầu mỏ ở Trung Đông.
Tuy nhiên, hiện Israel đã trở thành trung tâm công nghệ và khởi nghiệp của thế giới. Israel cũng được biết đến là quốc gia duy nhất trên thế giới có khả năng biến sa mạc thành đất canh tác, trồng trọt, phát triển nông nghiệp thành công, trở thành hình mẫu trên thế giới. Nhiều người cho rằng, với những điều kiện như vậy, những gì Israel đã tạo dựng được quả là một phép màu.
Israel có số công ty lên sàn Nasdaq nhiều hơn bất kỳ một quốc gia nào khác, trừ Mỹ và Trung Quốc. Nghiên cứu và phát triển là lĩnh vực then chốt của Israel, số nhà khoa học và chuyên gia công nghệ cũng nhiều hơn bất kỳ một quốc gia nào khác.
Hiện, 24% lực lượng lao động của Israel đã tốt nghiệp đại học và qua đào tạo. Cứ mỗi 10.000 người bạn gặp, có tới 135 kỹ sư có bằng đại học hoặc cao hơn. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn nữa là các lao động đều được đào tạo tại các ngôi trường danh tiếng như Technion, Viện Weizmann, Đại học Tel Aviv, Đại học Hebrew ở Jerusalem, Đại học Ben Gurion, thông tin từ website của Đại sứ quán Israel tại Việt Nam cho thấy.
“Cuộc cách mạng công nghệ cao ở Israel là một quá trình từ từ, bắt đầu từ những năm 1990”, báo Hindustan Times dẫn lời Giáo sư Avi Shimhon. “Năm 2001, Israel dần chuyển từ thâm hụt tới thặng dư GDP. Chúng tôi nhận được sự trợ giúp tài chính to lớn từ Mỹ, nhưng chúng tôi phải trả các khoản vay”. Giáo sư Shimhon cho hay, thành công mà Israel có được là “sự kết hợp ngẫu nhiên của cách mạng công nghệ cao và các chính sách của chính phủ”.
Ngẫu nhiên có lẽ chỉ là lúc khởi đầu, song có được sự phát triển như hiện giờ là do có kế hoạch. Thị trường khởi nghiệp ở Israel bắt đầu từ trung tâm công nghệ Tel Aviv và mở rộng tại Jerusalem, vươn xa tới Beer-Sheva – một thành phố sa mạc ở phía nam.
Một trong những lý do khiến Israel được mệnh danh là quốc gia khởi nghiệp, là sự cổ vũ mạnh mẽ của chính phủ và các doanh nghiệp tư nhân. Israel luôn tự hào là nơi có môi trường minh bạch và cộng tác. Các doanh nghiệp luôn ủng hộ các nhân tố mới và nuôi dưỡng văn hoá đổi mới. Điều này giúp cho mỗi cá nhân đều có thể đóng góp các ý tưởng của mình, dù là nhỏ bé.
Nghĩa vụ quân sự, bắt buộc với cả nam và nữ, lần lượt là 3 năm và 2 năm, là một trong những nguồn đổi mới quan trọng ở Israel. Không coi việc đi bộ đội là một gánh nặng, nhiều thanh niên Israel coi thời gian làm nghĩa vụ là động lực đằng sau sự thành công về công nghệ cao của nước này. Tại Israel, có nhiều chuyên gia công nghệ đã từng làm việc trong các đơn vị tình báo quân sự gồm cả đơn vị tình báo mạng nổi tiếng 8200.
Menny Barzilay, cựu Đại uý và hiện là CEO công ty an ninh mạng FortyTwo cho hay, “ở Israel, lục quân gồm những đứa trẻ 20 tuổi, vì thế đó là nơi rất náo nhiệt. Bạn đón nhận những người mới với các hướng đi, kiến thức mới vào thời điểm đó”.
Asaf Toker, CEO của SeeVoov, một nền tảng lên kế hoạch cho các chuyến đi dựa trên video cho hay: “Tôi tin rằng, ở Israel có một nền văn hoá đổi mới và kể từ khi mọi người thấy rằng nhiều công ty khởi nghiệp được quảng bá, được bán và làm được những điều tuyệt vời, thì nó sẽ mang lại cho bạn động lực để tạo ra nhiều thứ hơn nữa”.
Theo Toker, thời gian thi hành nghĩa vụ quân sự ở trong Lực lượng Phòng vệ Israel đã trao cho anh công cụ để mở một công ty khởi nghiệp về trò chơi. Toker nói: “Tất cả chúng ta đều phải vào quân đội và ở đó, bạn sẽ học được cách ứng biến. Bạn sẽ học được cách làm thế nào tìm ra giải pháp khi gặp vấn đề và bạn không có phương tiện để giải quyết nó, bạn cần tư duy đột phá”.
Israel hiện chia sẻ biên giới với một số quốc gia và vùng lãnh thổ như Syria, Lebanon... những nơi có môi trường chính trị ít ổn định. Sự thiếu hụt nước đang nổi lên như một mối đe doạ mới với Trung Đông. Tuy nhiên, Israel không chỉ tìm ra giải pháp, mà họ còn kiếm được tiền nhờ quản lý nước với hệ thống tưới nhỏ giọt. Như nhưng gì Giáo sư Shimhon chỉ ra thì “công nghệ cao là tương lai của Israel. Chúng ta rất giỏi lĩnh vực đó”.
